جستجو
بررسی علل ریزش مو و درمانهای موجود
امروزه ریزش مو یکی از نگرانی‌های رایج در بین مردان و زنان و حتی کودکان است. در این مقاله سعی شده است موارد ضروری و ابتدایی که لازم است در مورد ریزش مو بدانید را مطرح کنیم.
موها به طور کلی در همه جای پوست انسان به جز مناطقی مثل کف دست و کف پا و پلک‌ها رشد میکنند.
مو از پروتئینی به نام کراتین تشکیل شده است که در فولیکول‌های مو در لایه خارجی پوست تولید میشود. موهایی که می بینید در واقع رشته ای از سلولهای کراتین مرده است. به طور متوسط سر بزرگسالان حدود 100،000 تا 150،000 تار مو دارد و روزانه 100 مورد از آنها از بین می رود. بنابراین همیشه پیدا کردن تعدادی شاخه مو ریخته شده روی برس مو باعث نگرانی نمیشود.
معمولا در طول زمان 90 درصد موهای بدن در حال رشد هستند. فولیکول‌های مو چرخه زندگی خود را دارند که میتوانند تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل سن، بیماری و...قرار بگیرند. چرخه رشد فولیکول‌ها به مراحل زیر تقسیم میشوند:
- Anagen رشد موی فعال که به طور کلی بین دو تا هشت سال طول می کشد
- Catagenرشد موهای موقت که دو تا سه هفته طول می کشد
- Telogen مرحله استراحت که حدود دو تا سه ماه طول می کشد. در پایان مرحله استراحت مو ریخته می شود و موی جدیدی جایگزین آن می شود و چرخه رشد دوباره شروع میشود
نکته قابل اهمیت این است که با افزایش سن سرعت رشد موها کمتر میشود.
ریزش مو یا آلوپسی انواع مختلفی دارد که در ذیل به توضیح چندین مورد می‌پردازیم:
Involutional Alopecia
در این نوع از ریزش مو با توجه به افزایش سن موها به تدریج نازک‌تر میشوند و فولیکول‌های مو بیشتر به حالت استراحت می‌روند و در نتیجه موهای باقی مانده کمتر و کوتاه تر میشود. این حالت طبیعی است.
Androgenic alopecia
این حالت یک بیماری ژنتیکی است که میتواند هم در مردان و هم در زنان ایجاد شود. در مردان معمولا طاسی با الگوی مردانه رخ میدهد بدین شکل که از اوایل نوجوانی یا اوایل 20 سالگی ریزش موها با عقب رفتن موها و از بین رفتن تدریجی مو از تاج و پوست سر پیشانی مشخص میشود. به طور کلی در زنان این نوع ریزش با نازک شدن موها و ریزش در قسمت تاج سر مشخص میشود.
Alopecia areata
این مدل از ریزش مو معمولا به طور ناگهانی شروع شده و قسمت-های کوچکی از مو به طور کامل ریخته و خالی میشود. این ریزش میتواند هم در بزرگسالان و هم کودکان اتفاق بیفتد. معمولا در 90 درصد موارد این نوع از ریزش مو بهبود پیدا می‌کند.
Alopecia universalis
در این حالت تمام موهای بدن از جمله ابروها، مژه‌ها و ... ریخته میشود.
Scarring alopecias
بیماریهای التهابی پوستی مثل سلولیت، آکنه و فولیکولیت یا اختلالات مختلف پوستی مانند لوپوس باعث ایجاد زخم روی سطح پوست میشوند که توانایی بازسازی مو را از بین میبرند. این نوع اختلالات میتوانند سبب ریزش دایمی مو شوند. البته بیان این نکته نیز حایز اهمیت است که موهای محکم بافت شده یا کشید شده نیز میتوانند در طولانی مدت سبب ریزش دایمی مو شوند.
نکته مهمی که برای درمان هر بیماری از جمله ریزش مو مطرح میشود این است که چه عواملی باعث ریزش مو میشوند. بر اساس مطالعات انجام شده عوامل مختلفی میتوانند در ریزش مو سهیم باشند از جمله:
- هورمون‌ها: به عنوان مثال سطح غیر طبیعی هورمونهای آندروژن که هم در بدن مردها و هم زنان تولید میشود.
- ژنها
- استرس: معمولا بیماریها و حتی زایمان میتوانند سبب ریزش موقتی مو شوند.
- داروها: مثال بارز این مورد داروهای شیمی درمانی هستند که معمولا سبب ریزش موقت مو میشوند.
- سوختگی، آسیبدیدگی و اشعه ایکس: این موارد سبب ریزش موقت مو میشود ولی رویش مجدد موها پس از التیام جراحت صورت میگیرد.
- بیماریهای خود ایمنی: معمولا سبب آلوپسی آره آتا (areata) میشوند.
- موارد آرایشی: شامپو زدن زیاد یا رنگ موها و مواردی از این قبیل میتوانند سبب ضعیف شدن و شکننده شدن موها شوند. خوشبختانه این موارد سبب طاسی نمیشود و بعد از برطرف شدن منبع مشکلزا موها مجددا رشد میکنند.
- بیماریهای مختلف: مانند تیروئید، لوپوس، دیابت، کم خونی ناشی از فقر آهن و ... میتوانند سبب ریزش مو شوند. معمولا به جز در موارد خاص با برطرف شدن بیماری عامل ریزش موها هم متوقف میشوند.
- رژیم غذایی: رژیم های غذایی کم پروتیین یا کم کالری میتوانند سبب ریزش مو شوند.
علایم ریزش مو معمولا در مردان ، زنان و کودکان متفاوت است ولی افراد در هر سن و جنسیت معمولا از روی تعداد موهای ریخته شده روی برس یا حمام به ریزش مو خود پی میبرند.
به طور کلی از علایم ریزش مو در زنان به کمپشتی در قسمت تاج سر میتوان اشاره کرد. از علایم ریزش مو در کودکان و بزرگسالان میتوان ریزش ناگهانی تکه‌ای از مو، ریزش کامل موهای بدن، تکههای شکسته مو را نام برد.
درمان ریزش مو
از زمانهای قدیم تا به حال همیشه روشهای مختلفی نوید بازگرداندن مو حتی به افرادی که دچار طاسی هستند را میدادند. اما در واقعیت زنان و مردانی که موهای کمپشت دارند نمیتوانند روند معکوس رشدموهای خود را تغییر دهند. خیلی از افراد برای پرپشت کردن مو بخشهای مختلف به روشهای آرایشی متفاوت من جمله خالکوبی ابروها و یا استفاده از موهای مصنوعی و.. روی میآورند. معمولا درمانهای جایگزین، موهای باقیمانده را تقویت میکنند. در ذیل درمانهای موجود و قابل استفاده برای جلوگیری از ریزش هرچه بیشتر موها در به طور خلاصه مطرح میشوند.
ماینوکسیدیل
بر اساس مطالعات و تجارب مختلف دیده شده است که استفاده موضعی از این دارو بر سطح پوست میتواند سبب رویش مجدد موها شود. اثرات این دارو معمولا بر روی افراد جوانی که تازه علایم طاسی را نشان داده اند یا بخشی از سر آنها دچار ریزش شده است، بیشتر و امیدوار کننده‌تر است. مشکل استفاده از این دارو این است که در صورت قطع استفاده ریزش مجدد موها رخ میدهد و در نتیجه برای داشتن اثرات مداوم مصرف این دارو نیز باید مداوم باشد. کسانی که استفاده کردهاند اظهار داشته اند که ماینوکسیدیل سبب ضخیم شدن مو نیز شده است. اگرچه در بعضی از افراد ممکن است سبب تحریک پوست سر شود اما به طور کل عارضه خاصی از این دارو مشاهده نشده است. مصرف آن هم در زنان و هم در مردان تایید شده است و به راحتی بدون نسخه در سطح داروخانهها قابل دسترسی است.
فیناستراید
این دارو در واقع یک داروی تایید شده برای درمان پروستات است که برای ریزش مو با الگوی مردانه نیز استفاده میشود. مکانیسم عمل این دارو بدین شکل است که جلوی تولید هورمونهای مردانه‌ای که سبب ریزش مو میشود را میگیرد. معمولا با دوز یک قرص روزانه مصرف و با نسخه پزشک در داروخانه ارائه میشود. این دارو معمولا به دلیل عوارض مختلف در زنان و زنان باردار استفاده نمیشود. در مورد مناسب بودن یا نبودن این قرص برای ریزش موی خود باید با پزشک خود صحبت کنید.
اسپیرونولاکتون
این قرص نیز مکانیسم عمل مشابهی با قرص فیناستراید دارد . تفاوت آن با فیناستراید در این است که در خانمها نیز در صورت نیاز قابل تجویز و استفاده است.
کاشت مو
در این روش قسمتهایی از پوست سر که دارای فولیکول فعال است به قسمتهای طاس سر منتقل میشوند. بلافاصله بعد از کاشت ممکن است شاخههای مو ریزش کنند ولی در طولانی مدت شاخههای مو جدید از فولیکول‌های جدید پیوند زده شده، شروع به رشد میکنند.
کورتیکواستروئیدها
در آلوپسی آرهآتا توضیح داده شد که مو به صورت توده ای در مناطقی از سر به دلایل خود ایمنی ریخته میشود و معمولا خود به خود درمان میشود. بعضی از پزشکان سعی میکنند با قطره و لوسیونهای کورتیکواستروئید و یا تزریق مستقیم به ضایعهها، بهبودی را تسریع کنند. درمانهای تزریقی ممکن است دردناک باشد یا سبب نازک شدن پوست مناطق تزریق شود. درمانهای خوراکی نیز میتوانند عوارضی از جمله افزایش وزن، اختلالات متابولیکی، آکنه و.. به دنبال داشته باشند.
چگونه از ریزش مو جلوگیری کنیم؟
نکته قابل تأمل این است که ما نمیتوانیم روند معکوس ریزش مو را متوقف کنیم ولی میتوانیم از آسیبهایی که منجر به نازک شدن مو میشوند، جلوگیری کنیم.
عواملی مانند سشوارهای طولانی مدت، بیگودی داغ، رنگ موهای غیر استاندارد، محصولات آرایشی و بهداشتی غیر معتبر و...همگی میتوانند سبب خشکی، شکنندگی و کمپشتی موها شوند.
برای جلوگیری از آسیب به مو که در نهایت میتواند سبب ریزش مو شود به نکات زیر توجه کنید:
- تا زمانی که امکان دارد از رنگهای شیمیایی استفاده نکنید و اگر علاقه به رنگ کردن دارید بین دفعات مختلف فاصله بگذارید و اجازه دهید موها فرصت بهبود پیدا کنند.
- محصولات آرایشی و بهداشتی خود را عاقلانه و بر اساس نوع موهای خود انتخاب کنید.
- موهای خود را به آرامی و با یک برس مناسب شانه کنید تا روغن طبیعی مو پخش شود. از شانه کردن موها هنگامی که موها خیس هستند اجتناب کنید زیرا در اینن حالت موها شکننده ترند.
تهیه و تدوین: دکتر مهلا دشتی
