همانطور که اکثر ما می­دانیم فشارخون بالا یا در اصطلاح عوام فشارخون، ریسک ابتلا به بیماری­های قلبی و سکته را افزایش می­دهد. عوامل زیادی از جمله چاقی، نوشیدن مشروبات الکی، سیگار کشیدن و حتی سابقه خانودگی در شروع و ایجاد این بیماری می­تواند دخیل باشند در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تعریف کامل از این بیماری، علایم و نشانه هایی را که می­توانند زنگ خطری برای تشخیص زودتر آن باشند، بشناسیم.

در جوامع امروزی میلیون­ها نفر درگیر این بیماری هستند. متأسفانه نمی­توان رده سنی مشخصی برای آن مشخص کرد زیرا که حتی کودکان و نوجوانان نیز به دلایل خاص، خود ممکن است دچار فشارخون شوند. این موضوع اهمیت پرداختن به علائم و روش­های درمانی و پیشگیری این بیماری را بیشتر می­کند.

در واقع فشار خون همان نیرو و فشاری است که خون هنگام عبور از رگ­های خونی به دیواره شریان­ وارد می­کند. اگر بخواهیم این موضوع کمی ملموس تر و قابل درک­تر باشد می­توان آب داخل یک شلنگ را مثال زد. همانطور که فشار بالای آب می­تواند به دیواره شلنگ آسیب برساند؛ فشار بالای خون نیز می­تواندد آسیب به رگ­ها شود و منجر به ایجاد شرایط تهدید کننده زندگی ازجمله مرگ شود.

موقع اندازه‌گیری فشار خون در صفحه نمایشگر دو عدد ظاهر می­شود. عدد اول یا همان عدد بالایی به اصطلاح فشار سیستولیک شماست که فشاری است که هنگام رفتن خون از قلب به نقاط دیگر بدن به رگ­ها وارد می­شود. عدد دوم یا پایینی به فشار دیاستولیک معروف است که فشار وارده به شریان هنگام پر شدن قلب از خون یا همان زمان استراحت قلب بین دو ضربان است.

اینکه چه بازه‌ای از فشار خون طبیعی، خطرناک و یا اعلام هشدار است معمولا توسط منابع مختلفی مشخص می‌شود و ممکن است در زمان­های مختلف دچار تغییراتی نیز شود. ولی به صورت کلی و ساده می­توان تقسیم بندی زیر را در نظر گرفت:

 

 

فشار سیستولیک:

عادی: زیر 120

بالاتر از حد عادی: 120-129

مرحله 1 فشار خون بالا (به اختتصار فشار خون بالا نیز نامیده می شود): 130-139

فشار خون مرحله 2: 140 یا بیشتر

بحران فشار خون: 180 یا بیشتر.

 

فشار دیاستولیک:

طبیعی: کمتر از 80

فشار خون مرحله 1: 80-89

فشار خون مرحله 2: 90 یا بیشتر

بحران فشار خون: 120 یا بیشتر.

 

 

اگر بعد از اندازه­گیری، فشار خون شما در محدوده نرمال بود، بهتر است برای حفظ فشار خون خود در این محدوده از یک سبک زندگی و رژیم غذایی سالم پیروی کنید.

ولی اگر فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، احتمالا پزشک برای اطمینان از نتایج و گرفتن یک نتیجه قطعی از شما می­خواهد چندین بار دیگر در زمان­های مختلف دیگر فشار خونتان را اندازه‌گیری کنید. معمولا در صورت اثبات در این مرحله لازم است کمی سبک زندگی خود را تغییر بدهید.

 

تغییر سبک زندگی­ می­تواند شامل موارد زیر باشد:

 

• کاهش میزان سدیم دریافتی در طول روز: معمولا پزشک در این مرحله حداکثر میزان نمک دریافتی که برای شما مجاز است را مشخص می­کند.

 

• افزایش فعالیت­های ورزشی: بر اساس مطالعات انجام شده انجام 4-3 جلسه ورزش­های هوازی در هفته می­تواند بسیار کمک کننده باشد.

 

• کاهش وزن: اگر از دسته انسان­هایی هستنید که به علت افزایش وزن به این سطح از فشار خون بالا مبتلا شده‌اید، باید وزن خود را کم کنید. نکته جالب این است که اثر کاهش وزن بر کاهش فشار خون به اندازه­ای قابل تأمل است که گفته می­شود به ازای هر یک کیلو کاهش وزن یک درجه از اعداد فشار خونتان اصلاح می­شود!!!

 

• رژیم غذایی سالم: افزایش مصرف سبزیجات، میوه­ها، غلات سبوس دار، لبنیات کم­چرب، مرغ، ماهی و کم کردن میزان مصرف مشروبات الکلی می­تواند تأثیر مهمی در کاهش فشار خون داشته باشد

 

 

احتمالا در کنار تغییر رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی، پزشک از دسته­های مختلف دارویی برای درمان فشارخون بالا استفاده می­کند. این دسته‌ها عبارتند از دیورتیک­ها – مهارکننده­های ACE – آلفابلاکر­ها – مهارکننده­های رسپتور آنژیوتانسین(ARBS) – بتابلاکر­ها – مهارکننده­های کانال­های کلسیمی و....

براساس درجه بالا بودن فشار خون و بسیاری دیگر از عوامل ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که از یک دسته دارویی خاص یا ترکیب چندین دسته دارویی مختلف استفاده شود.

 

علائم و نشانه­های فشار خون بالا

 

یکی از مواردی که این بیماری را جزو یکی از بیماری­های خطرناک و حتی کشنده قرار داده­است، نداشتن علایم خاص توسط بیمار است. در واقع خیلی از مردم نمی­دانند که فشار خونشان بالاست زیرا که مگر در موارد خیلی حاد علائمی نشان نمی­دهد.

بهترین راه برای پی بردن به بالابودن فشار خون، انجام معاینات منظم است. این معاینات منظم و اندازه­گیری فشار خون در افرادی که سابقه ابتلا به فشار خون در اعضای خانوده­شان وجود دارد، از اهمیت دوچندان برخوردار می­شود.

 به طور کلی بر اساس مقالات و مطالعات انجام شده برخی از علائم احتمالی فشار خون بالا شامل موارد زیر است:

 

سردرد­های مداوم و شدید

خون دماغ

خستگی یا گیجی

مشکلات بینایی

درد قفسه سینه

مشکلات تنفسی

ضربان قلب نامنظم

خون در ادرار

تپش در قفسه ­سینه، گردن یا گوش

البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که بسیاری از علایمی مانند گرگرفتگی صورت، لکه­های خون داخل چشم، تعریق، سرگیجه و...که بسیاری از افراد گمان می­کنند به فشار خون بالا مرتبط است، ممکن است علت­ بیماری­های دیگر باشد و باید پس از انجام معاینات و آزمایشات توسط پزشک تشخیص داده شود.

 

 از آنجایی که فشارخون بالا و کنترل نشده می­تواند سبب مشکلات جدی از جمله سکته­های قلبی و مغزی، نارسایی کلیوی، مشکلات چشمی و... شود، در صورت مشاهده هر کدام از علائم لازم است سریعآ توسط یک پزشک معاینه شوید.

 

پس از شروع درمان فشار خون لازم است تا زمان رسیدن به فشار خون هدف، ماهی یکبار توسط پزشک ویزیت شوید. پزشک در معاینات مداوم احتمالا سطح پتاسیم خون شما، سطح کراتین و BUN ( بررسی سلامت کلیه­ها) و سایر الکترولیت­ها را بررسی می­کند.

پس از رسیدن به فشار خون هدف بسته به اینکه آیا بیماری زمینه دیگری از جمله نارسایی قلبی هم دارید یا نه لازم است هر سه تا شش ماه توسط پزشک معاینه شوید و تحت کنترل باشید.