قبل از پرداختن به سوال مطرح شده برای شناخت بیماری دیابت تعریف مختصری مطرح می کنیم:

دیابت یکی از بیماری های شایع است که زمانی که غده لوزالمعده نتواند هورمون انسولین تولید کند یا هورمون انسولین تولیدی نتواند به گیرنده های خود متصل شود و اثرگذاری داشته باشد، ایجاد می شود. اهمیت این مساله زمانی مشخص می شود که در صورت عدم تاثیرگذاری انسولین قند و چربی غذاهای خورده شده برای استفاده به درون سلول ها وارد نمی شود و در اصطلاح عوام قند خون بالا می رود. متاسفانه بیماری دیابت درمان قطعی ندارد ولی فرد درگیر باید در طول زندگی خود با استفاده از داروهای موجود بیماری را مدیریت کند.

 

اگر شما از مشکل دیابت رنج می برید و یا در خانواده و نزدیکان خود بیمار دیابتی دارید، ممکن است بارها با این سوال و چالش روبرو شده باشید که آیا داروهایی که مصرف می کنم به اندازه کافی مناسب من هستند؟ آیا لازم است داروی اضافه تری مصرف کنم؟ آیا می توانم بخشی از داروهایم را کم کنم؟ و سوالهای دیگری که ممکن است برایتان پیش آمده باشد.

در مطلب زیر تلاش کردیم به صورت مختصر مواردی که لازم است با پزشک خود مطرح کنید و احتمالا تغییری در رژیم دارویی شما ایجاد شود را بیان کنیم.

 

داروهای دیابت نوع 2 معمولا گزینه های زیادی برای مدیریت قند خون و دیابت ارائه می دهند. اما اگر فکر می‌کنید درمان فعلی شما قند خونتان را کنترل نمی کند یا حتی احساس خوبی نسبت به آن ندارید، با پزشک خود صحبت کنید و ممکن است به شما بگویند وقت آن است که برنامه درمانی خود را تغییر دهید.

 

قند خون بالا

 

مهم است که قند خون خود را در یک حد سالم و نرمال نگه دارید. این امر شانس ابتلا به عوارض دیابت را کاهش می دهد و می تواند به شما در مدیریت سایر عوارض دیابت کمک کند. اگر میزان قند خون شما با مصرف داروی فعلیتان هم چنان خیلی زیاد است، ممکن است پزشک بخواهد دوز دارو را تغییر دهد یا داروی دیگری را امتحان کند.

ممکن است در ابتدای درمان داروی شما بسیار خوب کارکرده باشد اما در ادامه درمان به تنهایی کافی نبوده و اثر بخشی لازم را نداشته باشد. در این صورت اگر یک دارو به اندازه کافی قند خون شما را کنترل نکند، ممکن است پزشک داروی دوم را به رژیم دارویی شما اضافه کند. حتی اگر دو دارو نیزکارایی لازم را نداشته باشند، می تواند یک داروی سوم را اضافه کند.

 

قند خون پایین

 

مصرف دوز نامناسب یا زمان نادرست مصرف برخی از داروهای قندخون می تواند سبب پایین آوردن بیش از حد قند خون شما شود که به این حالت هایپوگلایسمی گفته می شود.

به عنوان مثال می توان دسته سولفونیل اوره ها مانند داروهای گلی بنکلامید، گلی کلازید و...  یا دسته Meglitinides ها مانند رپاگلینید را نام برد.

 هم چنین مصرف همزمان برخی از داروهای دیابت می توانند سبب هایپوگلایسمی شوند.

در ادامه چند مثال از همزمانی برخی از داروهای دیابت که منجر به افت بیش از حد قند خون می­شوند، آورده شده است:

• Glimepiride-pioglitazone
• Metformin-repaglinide

 

 به طور کلی در صورتی که در خوانش های متوالی، قند خونتان پایین تر از حد نرمال است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است به دوز داروی کمتری نیاز داشته باشید.

 

 

مدیریت عوارض جانبی

 

برخی از عوارض جانبی موقت هستند و باید در طی چند هفته پس از شروع دارو از بین بروند.

 

ناراحتی معده ، گاز معده، اسهال یا کاهش وزن می تواند با موارد زیر اتفاق بیفتد:

 

• مهارکننده های DPP-4 مانند لیناگلیپتین و سیتاگلیپتین
• مهارکننده های آلفاگلوریداز مانند آکاربوز
• آگونیست های GLP-1 مانند لیراگلوتاید
• متفورمین

 

مهار کننده های SGLT2 مانند امپاگلیفلوزین دارای عوارضی مانند افت فشار خون و ایجاد عفونت های مخمری در زنان هستند.

 

البته که برخی از عوارض جدی تر هستند. به عنوان مثال اگر داروی پیوگلیتازون مصرف می کنید و دچار علایمی مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی، تنگی نفس، از دست دادن اشتها و تورم شدید، لازم است حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

 

یکی از عوارض نادر متفورمین، اسیدوز لاکتیک است اما با توجه به اینکه ممکن است ناگهانی بروز کند، لازم است علایم زیر را به عنوان یک هشدار در رابطه با مصرف متفورمین و یا فرآورده های ترکیبی حاوی آن در نظر بگیرید:

• ناراحتی شکمی یا اسهال
• گرفتگی عضله
• تنفس سریع و کم عمق
• ضعف یا خستگی غیر معمول

 

 به طور کلی اگر عوارض جانبی شدید است و یا طی چند هفته از بین نرفت، لازم است که با پزشک خود صحبت کنید.

 

تغییر سبک زندگی

 

اگر تغییراتی در سبک زندگی مانند کاهش وزن و انجام ورزش منظم ایجاد کرده اید ، ممکن است به دوز کمتری از دارو نیاز داشته باشد. پزشک شما برنامه درمانی شما را بررسی می کند و تغییرات لازم را ایجاد می کند. قبل از تغییر یا قطع هر دارویی با پزشک خود صحبت کنید. بدون هیچ تأییدیه ای از پزشک هیچ­گونه برنامه دارویی را ترک نکنید.

 

 

شرایط جدید یا داروها

 

اگر به غیر از دیابت نیاز به درمان بیماری دیگری دارید، ممکن است پزشک بخواهد داروهای خود را تغییر دهید. مواردی که می توانند بر روی برنامه درمانی دیابت شما تأثیر بگذارند عبارتند از:

• بیماری کلیه یا دیالیز
• بیماری کبد
• نارسایی قلبی
• سن

نکته دیگری که وجود دارد این است که داروهای دیابت ممکن است خود بر روی داروهای بیماری­های دیگر نیز تاثیرگذار باشند. در این صورت اگر همزمان بیماری دیگری به جز دیابت دارید یا داروهایی برای درمان بیماری های زیر مصرف می­کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

 

بیماری HIV و مصرف داروهای AIDS

داروهای آنژین

فشار خون ریوی

دیوریتیک ها